Akut otitis media (AOM), orta kulakta meydana gelen ani ve kısa süreli enfeksiyon veya inflamasyonu ifade eder. Bu durum, iç kulak ve dış kulak arasındaki orta kulağın enfeksiyonu anlamına gelir. Orta kulak iltihabı üç haftadan kısa sürdüğünde akut, üç hafta ile üç ay arasında sürdüğünde subakut ve üç aydan fazla sürdüğünde kronik olarak tanımlanır. Orta kulak iltihabı en sık 2 ile 6 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Akut otitis media, kulak zarındaki enfeksiyonun yanında, zarın arkasında iltihap birikmeye başladıkça belirti ve bulgular da meydana gelir. Bunlar; işitme kaybı, ateş ve halsizlik gibi enfeksiyon belirtileri ve kulakta basınç hissi şeklinde görülür.

İltihabın kulak zarını dışarıya doğru patlatması durumunda, ağrı ve basınç hissi iltihabi akıntının kulak kanalına boşalmasıyla ortadan kaybolabilir. Sağlıklı bir bireyde, akut otitis media basit bir hal gibi görünse de, kulak zarı delinse bile su kaçırılmadığında ve uygun şekilde tedavi edildiğinde iyileşir. Uygun tedavi edilmezse ve dikkat alınmazsa, kulak zarı delik kalarak kronik orta kulak iltihabına dönüşebilir. Bu hastalık, kötü östaki tüpü fonksiyonuna sahip bireylerde daha yaygındır.

Orta kulak iltihabına viral, bakteriyel veya mantar patojenleri sebep olabilir. En sık görüleni Streptococcus pneumoniae bakterisidir. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde, üst solunum yolları sinsisyal virüsü (RSV) gibi virüsler ve soğuk algınlığına sebep olan diğer virüsler de üst solunum yolu epitel hücrelerinin normal savunma bariyerlerine zarar vererek orta kulak iltihabına sebep olabilir.

Orta kulak iltihabında suçlanan ilk faktör, orta kulağın havalanması ve temizliğinden sorumlu olan östaki tüpünün doğru çalışmamasıdır. Östaki borusu etrafındaki lenfoid dokular, üst solunum yolu enfeksiyonu ya da alerji sebebiyle şişer. Bu durumda östaki borusu kapanır. Orta kulaktaki mevcut hava, yavaş yavaş çevre dokularca emilir. Güçlü bir negatif basınç, orta kulakta bir vakum oluşturur. Vakum sonucunda çevre dokulardaki sıvı, orta kulakta birikir ve bu sıvı enfekte olabilir. Bu şartlarda, kulak zarı arkasında hareketsiz sıvı birikmesi bakterilerin üremesine neden olabilir. Benzer şekilde, geniz bölgesinden östaki tüpüne doğru bakteriyel içeriğin geriye doğru kaçması da olasıdır.

Akut otitis media semptomatik tedavisinde, oral ibuprofen ve parasetamol içeren ilaçlar önerilmektedir. Dekonjestanlar ve antihistaminikler, yan etkiler bakımından endişeler bulunduğu için tavsiye edilmemektedir. Bununla beraber, alerji atağı ile akut otitis media olması durumunda kullanılabilirler.

Akut otitis mediada antibiyotik tedavisi ile ilgili karşıt görüşler bulunmaktadır. Antibiyotik tedavisinin diğer kulakta enfeksiyon olasılığını düşürebildiği, komplikasyon riskini azalttığı ve iyileşme sürecini kısalttığı savunulurken; antibiyotiklere bağlı ishal, cilt döküntüleri gibi yan etkiler olabileceği ve çoğunlukla antibiyotiksiz de iyileşme olabileceği savunulmaktadır. Ülkemizde ayaktan tedavi edilen bu hastaların yakın takibi ve günlük takibi kolay olmadığından, iyileşme sürelerini ve komplikasyon olasılığını azalttığı düşünülen antibiyotikler tedavide kullanılmaktadır. Ağızdan antibiyotik tedavisinin yanında, doğrudan kulak yoluna uygulanan antibiyotikli kulak damlaları da kullanılmaktadır.

Akut otitis media, çocuklarda sık görülen bir enfeksiyon olup, erken tanı ve uygun tedavi ile çoğunlukla sorunsuz bir şekilde iyileşir. Ancak, tedavi edilmediğinde kronikleşebilir ve daha ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, belirtiler başladığında doktor kontrolü önemlidir. Doğru tedavi ve takip ile komplikasyonların önüne geçilebilir.