Akut kolesistit, safra kesesinde oluşan ani iltihaplanma durumudur. Bu durum çoğunlukla safra kesesindeki taşlardan kaynaklanır. İstatistikler, akut kolesistit vakalarının yaklaşık %90'ının safra taşı nedeniyle ortaya çıktığını göstermektedir. Ancak bazı durumlarda safra taşı olmadan da enfeksiyon gelişebilir. Bu tür taşsız kolesistit genellikle diyabet hastalarında, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde, yoğun bakım hastalarında veya ağır yanık vakalarında görülür.

Akut kolesistit, safra kesesinin akut ve kronik olarak ikiye ayrıldığı bir hastalıktır. Taşsız kolesistit, taşlı kolesistite göre daha tehlikeli olabilir. Çünkü tedavi edilmezse veya geç kalınırsa taşsız kolesistitte ölüm riski daha yüksektir. Akut kolesistit, safra kesesinin iltihaplanması anlamına gelir ve semptomlar aniden ortaya çıkar. Hastalığın en yaygın nedeni, safra kesesinin ağzının tıkanmasıdır. Bakteriler de akut kolesistite neden olabilir. Bu hastalık en çok kadınlarda görülür ve özellikle 40 yaş üstü, kilolu kadınlarda daha sık rastlanır. Aile bireylerinde, özellikle annede hastalık olması veya birden fazla doğum yapmış olmak da hastalığın oluşum nedenleri arasındadır.

Akut kolesistitte belirtiler şunlardır:

• Sağ üst kadran ağrısı, bu ağrı karının diğer bölgelerine yayılabilir (bel, sırt, sağ omuz)
• Bulantı
• Kusma
• Terleme
• Ateş

Ağrı genellikle yemekten birkaç saat sonra ve sabaha karşı başlar. Nabız hızlı ve zayıftır, cilt rengi soluktur. Hastanın ateşi yaklaşık 38 derece civarındadır ve hastaneye başvuru zamanına bağlı olarak ateşe sarılık da eşlik edebilir.

Akut kolesistitin tanısı ve tedavisi için çeşitli tetkikler yapılır.

• Hasta muayenesi
• Kan tahlilleri
• Ultrasonografi

Kan tahlillerinde beyaz küre sayısında artış gözlenir ve ultrasonografi genellikle tanı koyucudur. Hastalığın tedavisi, belirtilerin başlamasından itibaren ilk 24 ile 72 saat içinde cerrahi müdahale gerektirir. Cerrahi müdahalelerde genellikle laparoskopik cerrahi tercih edilir.

Hastalığın ileri evrelerinde veya cerrahi müdahaleye hazır olmayan hastalar öncelikle hastaneye yatırılarak antibiyotik tedavisi görür ve ardından cerrahi müdahale yapılır. Belirti ve bulgulara rağmen iyileşme göstermeyen veya safra kesesi delinmesi riski olan hastalarda, safra kesesine cilt üzerinden dren yerleştirilebilir. Uygun şekilde tedavi edilen akut kolesistit genellikle sorunsuz bir şekilde seyreder.

Akut kolesistitin önlenmesi için sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz önemlidir. Safra taşlarının oluşumunu engellemek için yüksek lifli gıdalar tüketmek, yeterli miktarda su içmek ve obeziteden kaçınmak faydalıdır. Ayrıca, doktor kontrolünde düzenli sağlık kontrolleri ve ultrasonografi taramaları, hastalığın erken teşhis edilmesine yardımcı olabilir.